Ngoài gia đình, còn dư luận từng lớp nữa, nhất là với những trường hợp được nhóng học giỏi mà không may thi trượt
Không phải vào ĐH là con đường tiến thân vinh quang duy nhất. Đây là một sức ép rất lớn của một triết lý hư danh trong xã hội chúng ta, chịu ảnh hưởng của nhiều thế kỷ chịu đô hộ và phong kiến. Phân luồng là luồng này đi học nghề, luồng kia đi ĐH. Đó có phải sự phân luồng? Đó là phân ban chứ không phải phân luồng. Khi không đạt được thành thử thất vọng tột cùng.
18 tuổi, nhưng không vạch được đường đời, cho rằng nguyện vọng, kỳ vọng vào ĐH là độc nhất. Việc học một ngành, ra làm việc ngành khác, ông có cho rằng “kiểu gì thì có tri thức cũng tốt; kiến thức đó sẽ tương trợ cho công việc của người ta dù công việc đó trái với ngành được đào tạo”? Với từng trường hợp cụ thể thì phải nghiên cứu, nhưng nói chung thì không tốt.
TSKH Phạm Minh Hạc, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục. Ở Anh, sau lớp 10 là phân luồng rất rõ; em nào nối lên học lớp 11, 12 gọi là A (phân ban hẹp để vào các trường ĐH tương ứng). Trái ngành là không tốt! Có một số sinh viên thi vào được những trường danh giá, đòi hỏi lực học rất tốt mới thi đỗ, nhưng trong quá trình học lại nản vì mọi thứ không như mình tưởng.
Ở Pháp, đến lớp 7 thì học 1 năm hướng học và hướng nghiệp; tức là vẫn học chương trình thông thường nhưng người ta gọi niên học đó là hướng học và hướng nghiệp bởi bắt đầu từ đấy là hướng nghiệp rất rõ. Lúc đó câu hỏi “dừng lại, hay đi tiếp” cũng rất đau đầu. Họ phân thành 2 luồng rõ rệt, thậm chí có tỷ lệ phần trăm.
Hướng nghiệp kém đã đành việc kỳ vọng vào ĐH là quá lớn, do triết lý “hư văn, khoa cử, quan trường” từ thời phong kiến còn rơi rớt lại - như ông nói.
Chúng ta chịu ảnh hưởng từ thời Lý đến ngày nay (hơn 10 thế kỷ) cái “hư văn, khoa cử và quan trường”.
Việc phân luồng như nhiều nước thực hành, chúng ta khó thực hiện theo hay sao? Từ năm 1996, tại Hội nghị Trung ương 2, khóa VIII đã đặt ra vấn đề phân luồng trong Nghị quyết Trung ương 2 về giáo dục. Riêng tỉnh Vĩnh Phúc bắt đầu từ năm ngoái có chủ trương phân luồng: Anh nào đi học nghề thì được cho tiền đi học.
Ông có nhận xét gì về các trường hợp này? Nói riêng trong trường hợp trầm mình khi đi thi không đạt yêu cầu, nếu xét dưới giác độ cá thể thì: Hành động thi trượt mâu thuẫn với kỳ vọng, nghĩa là sự kỳ vọng quá lớn dẫn đến thất vọng tột bậc và dẫn đến tự sát.
Thực ra, công tác hướng nghiệp gồm 4 nội dung: Mỗi học sinh phải hiểu đúng năng lực; hiểu được hứng của mình; năng lực, hứng thú này có đáp ứng đề nghị thị trường cần lao không; cảnh ngộ kinh tế gia đình mình như thế nào? Cả 4 điều này chúng ta không nói rõ để từng học trò, từng gia đình hiểu.
Ở nước ta trước đây đã có sự phân chia từ hết lớp 9; em nào lên THPT vào ban A thì học đẵn môn Toán, Lý, Hóa. Trong từng lớp Việt Nam hiện giờ, nuôi con học đến lớp 12 thì đại bộ phận theo triết lý “Học để thi đại học”, thậm chí là vào trường nào cũng được, dù không biết học ra để làm gì.
Có nước là 40:60, nhưng đẵn là 50:50. Bấy lâu, làm gì có ai hướng nghiệp cho học sinh đâu, toàn các em tự tìm hiểu. Các vị phụ huynh phải hiểu, đánh giá đúng con mình, đừng tạo sức ép. GS. Tôi biết có người tốt nghiệp Đại học Y ra mở cửa hàng gỗ và họ thú vị với công việc ngày nay.
Ở đây có cả vấn đề không đánh giá đúng mình, không đánh giá đúng ngoại cảnh, sĩ diện một cách hão huyền. Nhiều trường hợp thất vọng, nhưng không đến mức quá lớn. Nhưng dễ thường không có biện pháp nào để giảm bớt “bi kịch”? Phải thừa nhận công tác hướng nghiệp ở khối THCS và THPT làm rất kém.
Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện. Rốt cục trên thực tế chương trình phân ban đã bị hủy bỏ. Có những em hiểu được mình, nhầm thì sửa. Hoài Hương (thực hành). Chúng tôi có con số của các nhà tâm lý học ở TP. Hiện, số trường nghề quá ít, chúng lại được đôn từ cao đẳng lên ĐH.
Còn chúng ta có chủ trương phân ban, nhưng phân theo khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật, khoa học xã hội; do ít người vào học khoa học từng lớp quá thì lại có một ban chung.
Đó chính là một lý do dẫn đến các trường hợp tự sát. Có thể đấy cũng là một phản ứng vô vọng do áp lực của gia đình, kiểu như nuôi con như thế, con phải vào đại học, trở thành thầy thuốc, kỹ sư.
Tầng lớp cần những con người có đạo đức và tay nghề. Nhưng đây lại là một vấn đề khác, nói thì rất dài. Chúng ta cần phổ thông rộng rãi mục đích giáo dục, làm cho mọi tầng lớp nhân dân, nhất là những gia đình có con em vừa trải qua kỳ thi vào ĐH hoặc sắp học lớp 12 nhận thức rõ: học để thành người và thành nghề.
Như nước Đức, sau lớp 5 đã phân luồng: đi học để ra nghề hay đi vào một trường trung học để lên ĐH. Ở các nước, họ tổ chức phân luồng. Như thế là không đánh giá đúng được năng lực của mình, trước nhất là không hiểu rõ bản thân của mình. Khi không đạt được thì sức ép của gia đình dẫn đến hậu quả không hay. Học để đi thi, chỉ lấy đi thi vào ĐH là con đường gần như là duy nhất đối với thanh niên nước nhà - Đấy là một thảm họa, phao phí tiền, thời gian, công sức của cả gia đình và từng lớp.
Tay nghề có thể là công nhân, kỹ sư hay nhà khoa học. HCM: Trong tổng số thí sinh thi vào một số trường, chỉ có 25% biết mình nên chọn nghề gì.
Nhưng từ đó đến nay không ai thực hành. Có những con số chúng ta không bao giờ đưa: có bao lăm người tốt nghiệp Đại học Y không đi làm tại các tỉnh, mà ở lại Hà Nội, thậm chí làm việc tại các cửa hàng.
Thậm chí có những trường hợp trẫm mình chỉ vì thất vọng. Nhà trường phải phối hợp với gia đình hướng nghiệp cho các em. Tự sát do sức ép Những năm gần đây, cứ vào đợt công bố điểm thi ĐH, không ít thí sinh rơi vào stress vì thi trượt. Trường hợp quá bức xúc dẫn đến mâu thuẫn tột đỉnh, không có lối thoát thìa là cá biệt, nhưng cá biệt đó sinh ra từ đại thể.
Thứ nữa, nhà trường kết hợp với gia đình phải làm tốt công tác hướng nghiệp, giúp các em hiểu, đánh giá được bản thân mình.
Nhiều em còn chịu sức ép từ gia đình, thưa ông? Đúng. Thí dụ ,ở Trung Quốc là 50:50, tức thị 50% học hết THCS thì đi học nghề, còn 50% học tiếp để vào ĐH.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét